Không thể hoàn toàn đổ lỗi cho ý thức của tài xế vì giao thông ở Việt Nam quá hỗn loạn.
Mới đây trên một diễn đàn người ta hỏi nhau về chuyện “Có nên vượt đèn đỏ để nhường đường cho xe cứu thương?”. Câu trả lời đương nhiên là có, dù có vượt đèn đỏ, lấn vạch thì trường hợp này CSGT cũng không phạt, vì đó là việc làm cần thiết. Nhưng tại sao nhiều người vẫn hỏi như thế? Vì ở Việt Nam, điều này chưa thành thói quen.
Nếu ở những nước phát triển châu Âu, Mỹ hay ngay khu vực châu Á như Nhật, Singapore, Thái Lan sẽ thấy văn hóa nhường đường xe ưu tiên khác hẳn. Mỗi khi có còi hú của xe cứu hỏa, cứu thương, công an, các xe lập tức dạt vào một bên lề đường gần nhất để nhường đường. Hành động này thực hiện như một cỗ máy lập trình, chính xác và nhanh gọn.
Để có điều đó, thói quen giao thông phải hình thành từ hàng chục năm nay. Đầu tiên phải là cơ sở hạ tầng. Một con đường rộng rãi, chỉ có ôtô sẽ dễ dàng hơn để nhường đường so với tổ hợp hỗn loạn cả ôtô, xe máy, xe đạp thậm chí cả người đi bộ.
Nhưng đó chỉ là nền tảng, cốt lõi phải xuất phát từ bản thân người điều khiển phương tiện, họ có thực sự muốn nhường đường hay không. Nếu muốn sẽ có cách. Chỉ tiếc là trong 1.000 phương tiện trên đường, chắc chỉ có vài trăm tài xế muốn làm điều đó. Những người còn lại thì tặc lưỡi, mặc kệ, đường chung, đâu phải một mình.
Ý thức không tự sinh ra, mà phải hình thành qua thói quen. Để có thói quen, các nước phát triển luôn đi cùng chế tài xử phạt mạnh. Người Việt cũng như người Âu, Mỹ, bản ngã là giống nhau, chỉ khác nhau ở việc sinh sống trong môi trường pháp luật như thế nào. Luật Việt Nam cũng buộc các phương tiện phải nhường đường khẩn trương cho xe ưu tiên, nhưng chế tài lại chưa thật sắc. Có chế tài, thì không có người thực thi pháp luật.
Thử hình dung, trên đường cao tốc, cảnh sát chạy ôtô theo liên tục tuần tra, nếu phát hiện phương tiện cá nhân nào không chịu nhường đường xe cứu thương thì ép xe vào lề, xử phạt trực tiếp. Hay trong đường nội thành, các lực lượng CSGT tuần dọc phố, hỗ trợ xe cứu thương mở đường. Tôi tin chắc, có thể mất thời gian dài để thành nếp, nhưng sẽ cải thiện được tình hình.
Cùng xem cách người Đức nhường đường xe cứu hỏa dưới đây để thấy khoảng cách quá xa của ý thức, hạ tầng giao thông của chúng ta so với họ.
Hoàng Tùng
